Làm sao để đưa feedback hiệu quả?

Muốn feedback không toang? Học cách nói cho đàng hoàng.

Feb 16, 2025

Chào bạn 👋,

Rất vui vì chúng ta lại được gặp nhau!

Mong bạn vẫn khỏe mạnh, hạnh phúc và nhiều động lực 💪✨!

Trong bài viết tuần này, chúng ta cùng bàn về một chủ đề quan trọng: cách đưa phản hồi sao cho hiệu quả.

💡 Phản hồi là một trong những yếu tố quan trọng nhất giúp chúng ta tiến bộ trong công việc và cuộc sống. Nếu không có phản hồi, ta sẽ không biết mình sai ở đâu, cần cải thiện gì, hoặc có thể phát triển theo hướng nào.

❗ Tuy nhiên, đưa một phản hồi tốt không hề dễ. Nó đòi hỏi nhiều kỹ năng:

🧠 Kiến thức chuyên môn
🛠 Kinh nghiệm thực tế
💬 Cách giao tiếp khéo léo

Bên cạnh đó, người nhận phản hồi cũng cần có một tâm thế cởi mở. Nếu không, feedback dù có giá trị đến đâu cũng sẽ bị bỏ qua.

📖 Câu chuyện cá nhân:

Khi còn là một intermediate dev thì có giai đoạn mình luôn bị trễ deadline do underestimate dẫn đến vài sprint liên tiếp đều không hoàn thành mục tiêu đúng hạn.

📆 Đến một ngày, mình có cuộc nói chuyện với anh team lead. Mình hiểu là việc trễ này ảnh hưởng đến tiến độ chung và sẵn sàng tâm lý ăn đạn. Nhưng trái với suy nghĩ của mình, team lead có cách tiếp cận làm mình bất ngờ và tâm phục:

💬 “A thấy e code cũng đâu tới nỗi tệ, nhưng nếu tiếp tục trễ deadline kiểu này, cả team sẽ gặp khó khăn kéo theo cái project này và khách hàng đều bị ảnh hưởng. Vấn đề của e theo a thấy là …., e thử cách này…. coi nó có cải thiện hơn không. Chỗ nào thấy bí quá thì la lên để mọi người tìm cách giúp!”

✨ Thay vì cảm thấy bị chỉ trích, mình lại thấy được sự công tâm trong lời nói của anh ấy. Điều này khiến mình có động lực để cải thiện, học cách quản lý thời gian tốt hơn, ưu tiên công việc, và nâng cao hiệu suất làm việc.

👉 Từ đó mình hiểu rằng:

💡 Phản hồi không chỉ là chỉ ra lỗi sai, mà còn là cách giúp người khác phát triển mà vẫn giữ được sự tôn trọng.

Nhưng làm sao để làm điều đó đúng cách? Trong bài viết này, chúng ta cùng khám phá:

✅ Radical Candor: từ lý thuyết đến thực tế
✅ Phản hồi trong môi trường văn hóa Á châu
✅ Cách tiếp cận phù hợp

Bắt đầu nào!🚀

Trước khi đi vào chi tiết, 👋 nếu đây là lần đầu bạn đọc newsletter này, thì xin tự giới thiệu mình là Bryant (Dũng) 👨🏻‍💻. Chào mừng bạn đến Growth Engineering Journal - newsletter hàng tuần của mình, nơi mình chia sẻ về tư duy phát triển bản thân và những thứ hay ho cho kĩ sư phần mềm 😜.

1. Radical Candor - thẳng thắn có tâm

Radical Candor là một triết lý giao tiếp do Kim Scott giới thiệu. Đây không chỉ là cách đưa phản hồi, mà còn là một tư duy giúp cải thiện quan hệ công việc và hiệu suất đội nhóm. Mô hình này nằm ở giao điểm giữa việc thẳng thắn và quan tâm chân thành đến người nhận phản hồi, với bốn khía cạnh:

Mô hình radical candor được Kim Scott giới thiệu

❌ Ruined Empathy (đồng cảm tai hại) – quan tâm nhưng không thẳng thắn: Sợ làm tổn thương nên không dám góp ý, khiến người khác không nhận ra sai lầm để cải thiện.
❌ Obnoxious Aggression (hung hăng thô lỗ) – khi bạn nói thẳng nhưng không quan tâm đến cảm xúc của người nhận, phản hồi của bạn dễ trở thành chỉ trích.
❌ Manipulative Insincerity (giả dối thao túng) – không thẳng thắn cũng không quan tâm, chỉ giả vờ thân thiện hoặc nói những điều không thật lòng để mưu lợi cá nhân.
✅ Radical Candor (thẳng thắn có tâm) – góp ý chân thành, giúp người khác phát triển mà vẫn giữ được sự tôn trọng

💡 Ví dụ: có một lần team có một thành viên mới onboard, thường viết code thiếu tối ưu gây khó khăn cho việc bảo trì về sau này. Mình và một số anh em senior suy nghĩ để tìm cách cải thiện chất lượng công việc của bạn đó, thẳng thắn nhưng không làm bạn mất tinh thần:

💬 “Hey bro, I noticed that you’re a quick learner and good problem solving. And I saw some of the PRs1 for the bug fixing in last sprint were not optimized enough on the structure and for future maintenance. I recommend you to connect A, he’s our senior dev and understand clearly of the code base to assist you on reviewing PR. Let me know if you need any support"

👉 Kết quả: bạn đó cởi mở tiếp nhận và làm việc với a senior dev kia và chất lượng code được cải thiện rõ rệt trong sprint tiếp theo.

Radical Candor giúp cá nhân và đội nhóm phát triển, nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp, đặc biệt trong văn hóa Á Đông coi trọng sự hòa hợp. Phản hồi quá thẳng thắn có thể gây khó xử, mất thể diện hoặc ảnh hưởng quan hệ. Vậy làm sao để phản hồi hiệu quả mà vẫn phù hợp? Cùng đọc tiếp nào!

2. Phản hồi trong văn hóa châu Á và thực tế

two men and four women meeting in office

🌏 Văn hóa châu Á đề cao sự hòa hợp của tập thể

Ở phương Tây, sự thẳng thắn được coi là dấu hiệu của sự tôn trọng.
Ở nhiều nước châu Á, việc đưa phản hồi quá trực diện có thể bị xem là thiếu tế nhị và gây ảnh hưởng đến mối quan hệ cá nhân.

💡 Ví dụ: một nhân viên Nhật Bản có thể cảm thấy bị tổn thương khi nhận feedback quá thẳng thắn trước mặt đồng nghiệp. Trong các công ty Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc, việc giữ thể diện thường được coi trọng hơn sự thẳng thắn tuyệt đối.

🤷🏻 Không phải ai cũng sẵn sàng để Radical Candor

Bạn phải kết nối đủ thân với một ai đó để hiểu được con người họ trước khi cho một feedback phù hợp với họ.
Trong môi trường làm việc bận rộn, mọi người vội vã chạy KPI để đạt hiệu suất tốt, điều này khiến việc xây dựng mối quan hệ đủ tin cậy để phản hồi thẳng thắn trở nên khó khăn hơn.

Nếu bài viết này hữu ích, ngần ngại gì mà không chia sẻ ngay để bạn bè cùng khám phá!

three person pointing the silver laptop computer — Photo by John Schnobrich on Unsplash

a) Đối với người cho phản hồi:

Xác định rõ mục tiêu của bản thân và người nhận. Chỉ cho phản hồi khi có yêu cầu và tập trung vào điều người nhận muốn cải thiện
Chấp nhận rằng phản hồi có thể bị bỏ qua
Đưa ra phản hồi cụ thể hoặc thừa nhận mình không có kinh nghiệm cho vấn đề này
Chọn đúng thời điểm nhưng không làm gián đoạn công việc của đối phương
Tập trung vào kết quả công việc2, không phải cảm xúc

💡 Ví dụ: đã là dân dev thì ít nhiều khi code xong thường rất lười viết document để tham khảo về sau, điều này khiến khi có sự cố mà bạn dev đó lại annual leave thì rất gay go. Trong buổi retrospective3

❌ Cách không hiệu quả:
💬 "Hey man, mấy lần deploy rồi lần nào cũng quên update tài liệu, không ai nắm được thay đổi để support khi có issue trừ man hết!" (trường hợp một bạn phụ trách deployment thay đổi cấu hình cài đặt) → đang phàn nàn chứ không phải feedback.

✅ Cách tiếp cận phù hợp:
💬 "Mình suggest nên có checklist cho việc update variable trên pipeline. Nếu list out ra đầy đủ khi có thay đổi, cả team sẽ dễ dàng xử lý issue hơn, không phải phụ thuộc vào 1 người. Mọi người thấy sao?" → Tiếp cận theo mô hình SBI (xem phần footnote).

Cần tránh đưa phản hồi chung chung, mang tính phán xét, phàn nàn, nó không giúp gì cho cả mình và cả người nghe để giải quyết vấn đề.

b) Đối với người nhận phản hồi:

Tự phản tư trước khi tìm kiếm phản hồi
Nhận phản hồi từ nhiều nguồn để tăng tính khách quan và xác định được những thứ ưu tiên để cải thiện.
Sàng lọc phản hồi dựa trên tính xây dựng và mức độ hiểu biết của người cho phản hồi.
Chủ động yêu cầu phản hồi khi cần thiết.

💡 Ví dụ: có lần mình chủ động hỏi sếp và team member về cách mình làm việc và được một câu nhận xét tích cực, nhưng không đủ rõ ràng để mình nhìn ra cụ thể mình làm tốt điểm nào, phần nào cần cải thiện. Rút kinh nghiệm những lần sau, trước khi hỏi mình làm homework là list out ra những khía cạnh trong scope của mình, sau đó tìm kiếm câu trả lời và note lại rồi quan sát xem đánh giá đó có đúng với mình không, mình có đang làm tốt hay không... Dần dần mình tìm cách điều chỉnh.

c) Cách “personal care” để đưa được feedback tốt hơn:

👥 Check-in cá nhân thường xuyên – 5 phút đầu mỗi cuộc họp để hỏi thăm team hoặc những session 1:1s.
☕ Một cuộc trò chuyện ngoài công việc – đi ăn trưa, uống cà phê hoặc chỉ cần tán gẫu đôi chút.
🎤 Lắng nghe nhiều hơn, nói ít hơn – đặt câu hỏi thay vì chỉ phản hồi ngay lập tức.
🎯 Dành thời gian mentoring cho member, bên cạnh việc feedback – để giúp họ phát triển lâu dài thay vì chỉ là tìm cách fix khi có feedback.
📆 Tận dụng các buổi meet up, retrospective, 1:1s để tìm hiểu, quan sát và kết nối với team member của mình hơn..

d) Radical Candor in Asian way

Nếu như Radical Candor có thể phù hợp ở môi trường phương Tây thì ở châu Á khi đưa phản hồi cần cân nhắc thêm những yếu tố sau:

Tính chính xác: feedback dựa trên fact, dữ kiện thực tế, không cảm xúc chủ quan. Tránh những câu nói chung chung như "Bạn làm chưa tốt" mà thay vào đó đưa ra ví dụ cụ thể.
Tính nhạy cảm: cần chú ý đến cảm xúc của người nhận feedback, đảm bảo phản hồi không gây tổn thương. Cân nhắc thời điểm, ngữ điệu, và cách truyền tải để feedback dễ tiếp thu hơn.
Tính tương tác: biến phản hồi thành cuộc trò chuyện hai chiều, thay vì chỉ là một lời phán xét. Khuyến khích người nhận phản hồi lại để đảm bảo họ hiểu và đồng ý với điều cần cải thiện.

Cách điều chỉnh Radical Candor cho phù hợp với văn hóa Á Đông:

Chuyển từ đối đầu trực tiếp sang phản hồi cá nhân: thay vì công khai trong các buổi họp nhóm, hãy tìm cách trao đổi qua các buổi 1:1, người nhận cảm thấy thoải mái và ít áp lực hơn
Kết hợp feedback với sự quan tâm cá nhân
Sử dụng lời nói giảm nhẹ (softening language): người châu Á thường tránh đối đầu trực diện, nên khi phản hồi, có thể sử dụng ngôn ngữ mềm mại hơn để tránh làm mất mặt người nghe. (tham khảo thêm về khác biệt văn hóa tại đây).
Kết hợp Radical Candor với tinh thần tập thể: thay vì chỉ tập trung vào cá nhân, hãy liên kết phản hồi với lợi ích của cả nhóm. Điều này giúp người nhận cảm thấy họ đang đóng góp cho tập thể thay vì chỉ bị chỉ trích.

Mình đã có đề cập về việc đưa feedback để quản lý mối quan hệ hiệu quả tại đây.

Kết

Vậy là chúng ta đã đi qua một vòng về câu chuyện phản hồi – từ Radical Candor đến cách tiếp cận phù hợp hơn với văn hóa châu Á. Nếu có một điều rút ra từ bài viết này, thì đó là:

feedback không phải để chỉ trích ai đó, mà là để giúp nhau trở nên tốt hơn.

Không phải lúc nào cũng dễ dàng để đưa ra hay đón nhận phản hồi, nhưng nếu làm đúng cách, nó có thể trở thành đòn bẩy giúp bạn và đồng nghiệp phát triển nhanh hơn.

👉 Tuần này, hãy thử một điều mới:

✅ Nếu bạn thấy ai đó làm tốt, hãy nói cho họ biết – phản hồi không phải lúc nào cũng là góp ý, mà còn là công nhận.
✅ Nếu bạn muốn góp ý với ai đó, thử đặt câu hỏi trước: "Bạn có muốn nhận feedback về chuyện này không?" – đôi khi chỉ một chút tinh tế có thể tạo nên sự khác biệt
✅ Nếu bạn nhận được feedback, thay vì phản kháng ngay, hãy tự hỏi: "Liệu có điều gì trong này có thể giúp mình cải thiện không?"

🎯 Feedback là một kỹ năng – càng luyện tập, bạn càng làm tốt hơn. Vậy nên đừng ngại thử!

✌️ Hẹn gặp lại bạn trong bài viết sau!

Bài viết cũng chỉ là một góc nhìn và kinh nghiệm của bản thân trong hành trình mình đã trải qua. Tuy đã cố gắng hết sức nhưng cũng sẽ có những hạn chế nhất định.

Bạn có suy nghĩ gì về bài viết này? Để lại comment cho mình biết nhé! Mình rất mong nhận được ý kiến từ độc giả của mình (và nếu bạn đọc được đến đây mà không scroll ào ào, thì chắc chắn bạn là một fan cứng của mình rồi 😁). Đừng ngần ngại để lại comment nhé, chắc chắn mình sẽ phản hồi!

Growth Engineering Journal