Nghệ thuật cân bằng giữa deadline và giấc ngủ: developer edition
Đã bao giờ bạn debug cả ngày chỉ để phát hiện ra lỗi... là do thiếu ngủ không?
Chào bạn, tuần vừa rồi của bạn thế nào? 👋
Hi vọng các bạn vẫn khỏe và đặc biệt nếu bạn là kỹ sư phần mềm! Hôm nay mình sẽ nói thẳng về một vấn đề mà có thể nhiều anh em đang phải đối mặt: giấc ngủ. Không phải kiểu "ngủ đủ 8 tiếng" hay mấy lời khuyên sách vở đâu. Mình sẽ chia sẻ những giải pháp thực tế, dành riêng cho dân dev chúng ta.
Bắt đầu nào!🚀
👋 Hey, mình là Bryant (Dũng), chào mừng bạn đến Growth Engineering Journal newsletter hàng tuần của mình, nơi mình chia sẻ về tư duy phát triển bản thân và những thứ hay ho cho kĩ sư phần mềm 😜
I. 👨🏻💻Tại sao dev lại là một "case study" đặc biệt?
Công việc của dev không chỉ là gõ phím. Nó là một cuộc marathon của não bộ. Thử liệt kê xem một ngày của dev có gì:
Debug cả ngày không ra lỗi 🐞.
Review trăm dòng code của đồng nghiệp 🧐.
Họp với nhiều team, nhiều project, múi giờ khác nhau 🌐.
Học thêm framework, kĩ năng mới vì sợ bị AI thay thế 🤖.
Và tất nhiên, “cãi nhau” với ChatGPT vì nó generate code không đúng ý mình 😂.
II. 🤷🏻Tại sao lời khuyên ngủ thông thường không hiệu quả với dev?
Có câu joke như này: "Có hai loại developer: Người thức khuya fix bug và người nói dối." hoặc “Ai chưa từng mất ngủ chưa phải là developer!”
Một vài ví dụ:
Lời khuyên: "Đi ngủ trước 11h"
Thực tế:
10h55: "Bryant! Production đang sập!"
11h30: Vẫn đang restore database.
2h sáng: "Anh ơi, sao em thấy service vẫn chậm?"
Lời khuyên: "Tránh xa màn hình điện tử"
Thực tế: Terminal đen thui có tính là màn hình điện tử không? Làm cả ngày còn tối về nào là giải trí, học thêm đủ thứ…Mà khoan, làm sao debug bằng... thần giao cách cảm?
Lời khuyên: "Thiền trước khi ngủ"
Thực tế: Nghĩ cách optimize query còn chưa xong, thiền sao nổi? Não cứ quay vòng vòng như debugging loop.
Đó, thực tế khác xa lý thuyết. Dev cần những giải pháp thực tế hơn vì đôi khi chấp nhận rằng giấc ngủ không thể lý tưởng mãi được.
III. 🛌 Lợi ích dài hạn của giấc ngủ
Ngủ đủ không chỉ giúp tái tạo năng lượng mà còn mang lại nhiều lợi ích khác cho công việc dev:
🧠 Tập trung và ghi nhớ tốt hơn : Giúp xử lý thông tin, ghi nhớ chi tiết dự án, và nắm vững các framework mới dễ dàng hơn.
💡 Tăng khả năng sáng tạo : Giấc ngủ giúp kết nối ý tưởng theo cách mới mẻ, tăng khả năng nghĩ ra giải pháp sáng tạo cho các vấn đề kỹ thuật.
🛠️ Giảm thiểu lỗi và tăng hiệu suất: Ngày nào ngủ đủ, bạn sẽ thấy code ít lỗi hơn và làm việc mượt mà hơn hẳn.
🌱 Giảm căng thẳng: Giúp duy trì tâm lý thoải mái hơn trong các cuộc họp hay khi làm việc với team.
Giấc ngủ đủ là đầu tư dài hạn cho cả công việc và chất lượng cuộc sống.
IV. 🥗 Dinh dưỡng để có giấc ngủ ngon
Đây là phần quan trọng. Làm nghề lao động trí óc, não của dân dev cần năng lượng và dưỡng chất, vậy nên cần dinh dưỡng hợp lý để hỗ trợ giấc ngủ và bổ sung phần thiếu hụt của cơ thể.
*Lưu ý: Dưới đây là gợi ý qua trải nghiệm cá nhân. Để có kế hoạch phù hợp, bạn nên hỏi ý kiến chuyên gia.
V. 🕰️ Chiến lược "Sleep Debt Management" cho dev
Giống như technical debt, sleep debt cũng cần được quản lý một cách khoa học.
Đừng để nó tích tụ quá lâu - một đêm thức code có thể bù lại trong 2-3 ngày, nhưng cả tháng thức khuya sẽ tạo ra "nợ xấu" khó trả.
📝 Theo dõi chất lượng giấc ngủ
Ghi chép và theo dõi: Dùng các ứng dụng theo dõi giấc ngủ trên điện thoại hoặc smartwatch, hoặc chỉ đơn giản là 1 cuốn sổ tay.
Quan sát hiệu suất làm việc: Những ngày nào tập trung tốt và ít bug hơn là thường giấc ngủ của bạn đã chất lượng.
🕰️ Chiến lược hồi phục
1. Đối phó với thức khuya ngắn hạn (1-2 đêm):
Power nap: 20-30 phút giữa ngày, tốt nhất sau bữa trưa.
Caffeine đúng cách ☕: Uống 30 phút trước khi cần tỉnh táo nhất, tránh sau 2h chiều nếu muốn ngủ sớm.
Nghỉ ngơi có kế hoạch: Làm việc 1 tiếng, nghỉ 5-10 phút để giãn cơ mắt, uống nước đều đặn.
2. Xử lý thức khuya dài hạn (chạy dự án gấp cả tuần):
Ngủ bù khoa học: Chia đều thời gian ngủ bù trong tuần, tránh dồn hết vào cuối tuần.
Trao đổi với quản lý: Thẳng thắn chia sẻ về tình trạng, đưa ra phương án làm việc linh hoạt.
Phân chia công việc với team: Sắp xếp luân phiên trực task, chia nhỏ công việc để dễ bàn giao.
VI. 🌿🛏️ Sleep Hygiene 101
Trong thời đại nhiều thứ khó lường và áp lực thành công, cám dỗ giải trí, mạng xã hội liên tục khiến ta "thêm cái nữa thôi rồi ngủ." Đây là hiện tượng "Revenge Bedtime Procrastination" - lướt điện thoại vô tri cho tới khi kiệt sức.
Mẹo: Để cải thiện, tạm "detox" 30 phút trước khi ngủ: tắt thông báo, đặt điện thoại ra xa, để não chuẩn bị dần vào trạng thái nghỉ ngơi. Nếu 30 phút vẫn chưa đủ thì tăng lên 1 tiếng, rồi từ từ tối ưu.
Tập ngủ cũng giống như việc code vậy, bạn không thể code một lần mà không có bug, quan trọng là sự kiên trì, đều đặn, bền bỉ, rồi dần dần tối ưu từng chút từng chút một để đạt được hiệu quả mong muốn.
VII. 🧩 Thay đổi để tốt hơn - The Agile way
Cách mình làm là mỗi tháng đặt số ngày giới hạn phải thức khuya. Ví dụ, mình bắt đầu với 50% ngày phải ngủ sớm rồi điều chỉnh dần. Khi nào có thể nghỉ ngơi sớm thì tranh thủ ngủ mà ngủ để giữ sức.
Theo dõi tiến trình: Dùng sổ tay, app, hoặc smartwatch để theo dõi và điều chỉnh. Đơn giản nhất là đặt giờ cố định lên giường, tính ngược lại để tạo thói quen.
VIII. 📝TL;DR
Dev và giấc ngủ: Dev thường đối mặt với căng thẳng từ các deadline, debug xuyên đêm, và lịch làm việc bất thường, khiến giấc ngủ dễ bị ảnh hưởng.
Lời khuyên ngủ thông thường? Không phù hợp! 📜: Nhiều lời khuyên về giấc ngủ như "tránh xa màn hình điện tử" hay "đi ngủ sớm" không khả thi trong thực tế với dev.
Chiến lược thực tế cho giấc ngủ 🛌: Tập trung vào quản lý "sleep debt" (nợ ngủ), theo dõi chất lượng giấc ngủ và lên kế hoạch phục hồi sau những đêm thức khuya.
Dinh dưỡng cũng quan trọng 🍲: Dinh dưỡng hợp lý giúp dev duy trì năng lượng ban ngày và có giấc ngủ chất lượng hơn.
Thay đổi dần dần theo Agile 🔄: Hình thành thói quen ngủ là một quá trình cải thiện từ từ, giống như cách dev tối ưu code vậy.
IX. Lời kết
Thức khuya code một đêm có thể giải quyết được task, nhưng thức khuya liên tục sẽ tạo ra nhiều bug hơn số bug được fix. Nên hãy trân trọng giấc ngủ nhé!
Cuộc sống đôi khi cần đánh đổi, nhưng nếu bạn ý thức được điều này thì bạn thực sự đam mê và muốn làm. Hãy cứ dồn hết nỗ lực vào, vì ta chỉ sống một lần, make it count!
Cứ làm từ từ thôi. Giống như refactor code vậy, không thể một phát ăn liền được. Nhưng cứ kiên trì là sẽ có kết quả.
P/S: Nếu bạn đọc tới đây vào lúc 12h khuya... thì đi ngủ đi, để mai rồi làm tiếp! 🤡
X. Các nguồn tham khảo thêm
Sách "Why We Sleep" của Matthew Walker, tóm tắt sách tại đây.
Series về Giấc ngủ của Andrew Huberman.
Ngoài ra mình cũng đã có một bài, mời bạn ghé đọc:
Như thường lệ, đừng ngần ngại thả ❤️, share hay để lại comment cho newsletter tuần này nếu như bạn đã học được một điều gì đó mới mẻ, hay có một suy nghĩ nào đó từ lá thư này. Mình rất mong nhận được ý kiến từ độc giả của mình (và nếu bạn đã làm được đến mức này thì mình rất trân trọng)
Hẹn gặp mọi người trong bài viết tiếp theo 🤖!
Bryant
Hehe em thích so sánh của anh về “thay đổi dần dần theo Agile” ghê =)))))
Đỉnh quá bạn ơi. Cũng là một dev và rất hiểu điều này. Cảm ơn bài viết của bạn.